Ҳазрати Умар ибн Ҳаттоб

Muminlarning adolatli amiri Umar ibn Khattob aytadilar:

Men uchun eng sevimli kishi hatolarimni kursatgan insondir.

Men uchun eng afzal inson adolatga zid ish taklif qilinganida, manfaatli bўlishiga karamasdan, feliz por este olgan insondir.

Ushbu risola buyuk va odil inson hazrati Umar haqida. Kufr botqidan chiqib, yimonning yuksak zinapoyalariga kўtarila olgan inson haqida batafsil bayon qilishning imkoni yҞқ. U zotning hayotidan bir necha lavkhalarni keltirish mumkin, holos.

Buyuk deb atalganlar aslida juda kup. Ularning bazilarini yaqindan taniganingizdan sўng, bu nisbat haққoniy emasligini tushunasiz. Ular huddi ichiga havo tuldirilgan meshga uhshaidi. Negaki, ularning nomlarini suny ravishda kўtaradigan odamlar bor, ular ўzlari ikhlos қўygan odamni kўklarga kўtarishdan lazzat oladilar, vizhdonga қarshi boradilar, ўzlarini tiymaydilar. Bundai odamlarga yakinlashib, ma'lum bulmagan zhihatlarini bilishga harakat qilsangiz, ular ўz kobiqlarini yopib oladilar, elkanlari suvga kulagan kema yangliғ yolgonlarini yashirishga urinadilar.

Bir inson shundai degan ekan: “Insonning buyukligini hizmatkorlari eng keiin tan oladilar. Chunki ular ўz khojalarini boshқalardan kўra yakhshiroқ biladilar”.

Yana buyuk deb ataladigan bir toifa insonlar ham borki, siyratlarini ўrganingizda, ҳақіқатда ularning shu nomga loyiқ ekanlariga amin bўlasiz. Oddiy odamlar ўz kusurlarini yashirishga urinsalar, ular ўz buykliklarining kҞzga tashlanmasligi uchun harakat qiladilar.

Binobarin, ularning maқsadlari insonlar etiborini қozonish emas, vigas Alloҳ rizosi uchun halққa hizmat kilishdir. Zero, bundai zotlar ushbu buyuklikka halqqa hizmati orqali erishganlar.

Rasulullohu sollallohu alaikhi va sallam marhamat kilganlar: "Bir kavmning buyugi ularga hizmatda bulgan kishidir".

Khazrati Umar ham shundai buyuklar sirasidan. Agar u zotning atrophdagilari hotiralarini koldirmaganlarida, biz bu kishini bu kadar yakhshi bilmagan bular edik.

U zot hatolarini aitgan insonni sevardi. Khatto hizmatkorlaridan ҳam ўz kusurini eshitishga istihol kilmasdi.

U kishi adolatga karshi ish taklif hilinganda, uz manfaatidan voz kechib, “yўқ” deya olgan

wa bundan kungli taskin olgan insondir.

Cabul islâmico kilgan ilk kunidanok, adolatsizlikka karshi turgan, hatolari aitilganda zhahli chikmagan, bilaks, sha khatoni tugrilashni uziga sharaf deb bilgan buyuk inson shu tamoyilga tayandi. Har kanday holatda ham Umarga adolatga zid keladigan ishni kildirib bulmasdi.

Bu kitob hazrati Umarni tula tavsiflaydi, desak, hato buladi. At zotni tula bilish uchun butun umr ҳam kifoya kilmas. Biz ham u zotning muborak hotirasini yodga olib, uziga khos guldasta khozirladik. Bu guldastada gullar bilan birgalikda yaproқlar ҳam, tikanlar ҳam bor. Lekin bularning barchasi ўziga hos uygunlik kasb etadi.

Inson yaralgandan toma aiba nuqsonsiz kishining uzi bulmagan. Shu jumladan, kazrati Umar ham kamchiliklardan holi emas edi. Inson aybsizlikka davo қladigan bўlsa, bu uning ўta maқtanchoқligi va nafsiga қulligidan nishonadir. Khazrati Umar esa, também maktanish nimaligini bilmagan, kibr va gururga berilmagan, biz tasavvur qila olmaidigan darazhada nafsini zhilovlai olgan inson edi....