Tastarakay

Eski Türk uygarlıklarının sözlü edebiyatında yer alan Tastarakay, Altay dağlarının eteklerinde yaşayan topluluklarda mitolojik bir kahramandır.

Anadolu kültüründe dilden dile anlatılan Keloğlan öykülerinin özünde Tastarakay yer alır.

Tastarakay, çevresindeki muhtaçlara ve ihtiyaç sahiplerine doğa üstü güçleriyle yardım eden, hayvanlarla iyi anlaşan bir kahramandır. Tastarakay’ın ailesi kutlu yaratılmış han soyudur.

Kahramanlıklara atılırken kimlik ve kılık değiştirebilir.

Günümüzde halen Altay, Tuva, Hakasya bölgesinde öyküleri anlatılan Tastarakay’ın maceraları “Topşur” adı verilen bir telli çalgı eşliğinde anlatılır ve günler boyu sürebilir. Kendine özgü bir anlatım tekniği gerektiren bu öykülere “Kay” ismi verilir.

Altay Türkçesinde masala “Çörçök” adı verilmektedir. Masal anlatıcıları ise daha çok kadınlar olmakla birlikte “Kayçı” ya da “Çörçöktör” denilir.

Altaylardan Balkanlara, bütün Türk dünyasında tanınan bu özellikler, Türk kültürüne has önemli motiflerden biridir. Türkün dünya görüşüne göre kellik, köseliğin zıttıdır ve Tanrı kutunu sembolize eder. Tanrı tarafından yeryüzünü yönetmekle görevlendirildiğine inanan Türk hakanı, zaman zaman kılık değiştirerek halk içinde gezer; hak düzene uymayanları, kötüleri bu şekilde tespit ettikten sonra, cezalandırır.

Yeryüzünün düzenini sağlamakla görevlendirilen Türk kağanları, düzene uymayan bir durumla karşılaştıklarında Tanrı vergisi kutlu özelliklerini kullanırlar.

Kılık değiştirirler Tastarakay olurlar.