Polska Biblia Gdańska

Polskie Biblia (Polish Holy Bible) Gdańska

Biblia gdańska – przekład Biblii na język polski z roku 1632 dokonany wspólnie przez braci czeskich i kalwinistów. Jedno z najpopularniejszych polskich tłumaczeń protestanckich.

Starania zborów protestanckich o nowe po Biblii brzeskiej wydanie trwały ponad ćwierć wieku. W 1600 roku, na synodzie w Ożarowie powierzono to dzieło Marcinowi Janickiemu, pastorowi zboru reformowanego w Secyminie (wg współczesnej pisowni Secemin). Na synodzie w Baranowie w 1604 roku polecono Danielowi Mikołajewskiemu, seniorowi zborów kujawskich i Janowi Turnowskiemu, seniorowi Jednoty czeskiej w Wielkopolsce, aby tłumaczenie Janickiego porównali z Biblią brzeską, czeską Kralicką (1579-1593), francuską, łacińską Pagninusa i Wulgatą. Mimo starań Biblia Janickiego nigdy nie została wydana. Nie wiadomo także, co się stało z jego rękopisem. Mikołajewski zajął się rewizją Biblii brzeskiej z polecenia różnych synodów. Owoc tego współdziałania kalwinistów i braci czeskich, stanowi drugie (po Biblii brzeskiej) tłumaczenie Biblii Kościołów ewangelickich. Ukazała się ona drukiem 18 listopada 1632 roku w drukarni Hünefelda w Gdańsku (stąd przyjęta później nazwa). Została ona następnie zaakceptowana przez polskich luteranów.

Biblia gdańska przeszła dwie ważne rewizje (nazwy od miejsc wydań): Królewiecką w 1738 roku i Warszawską w 1881 (rewizja Nowego Testamentu).

Poprawna językowo pozostawała przez ponad trzysta lat przekładem biblijnym polskich protestantów.

Nowy Testament Biblii gdańskiej wydany został później w roku 1686 w Amsterdamie pod zmienionym tytułem: Nowy Testament to jest wszystkie pisma Nowego Przymierza z greckiego języka na polski znowu wiernie przełożone przez niektóre sługi Słowa Bożego. Kolejne jego wydania: 1708 w Brzegu (z dodatkiem modlitw, pieśni i nauk katechizmowych), 1727, 1728 (to wydanie zawierało summariusze Sebestiana Schmida i glossy Marcina Lutra) i 1832 w Lipsku, 1834, 1852, 1920 (Cztery Ewangelie i Dzieje Apostolskie), 1929 (wydanie wraz z Księgą Psalmów) i 1937 w Warszawie, 1867 w Berlinie (wydanie wraz z Księgą Psalmów), 1873 w Londynie (Ewangelie i Dzieje Apostolskie), 1881, 1882, 1883 (wydanie wraz z Księgą Psalmów) i 1918 (wydanie wraz z Księgą Psalmów) w Wiedniu.

Biblia gdańska pozostawała głównym przekładem używanym przez polskich ewangelików i ewangelicznych chrześcijan do roku 1975, to jest do wydania Biblii warszawskiej.

Pierwsze wydania Biblii gdańskiej zawierały także księgi uznawane przez protestantów za apokryfy (część z nich w terminologii katolickiej jest określana jako księgi deuterokanoniczne, część – 3 Księga Machabejska, 3 i 4 Księga Ezdrasza oraz Modlitwa Manassesa – jest również uznawana za apokryfy), które umieszczano pomiędzy Starym i Nowym Testamentem. Współczesne wydania nie kontynuują tej tradycji.