History Of China

Historia Chin Najwcześniejsze znane pisemne wzmianki o historii Chin pochodzą już z 1250 rpne, z dynastii Shang (ok. 1600-1046 rpne), za panowania króla Wu Dinga, określanego w dokumentach jako dwudziesty pierwszy król Shang. Starożytne teksty historyczne, takie jak Księga Dokumentów (wczesne rozdziały, XI wiek pne), Roczniki Bambusa (ok. 296 pne) i Zapisy Wielkiego Historyka (ok. 91 pne) wspominają i opisują dynastię Xia (ok. 2070 -1600 pne) przed Shang, ale żadne pismo nie jest znane z tego okresu, a pisma Shang nie wskazują na istnienie Xia. Shang rządził w dolinie Żółtej Rzeki, która jest powszechnie uważana za kolebkę chińskiej cywilizacji. Jednak cywilizacje neolityczne powstały w różnych ośrodkach kulturowych wzdłuż Rzeki Żółtej i Jangcy. Te cywilizacje Żółtej Rzeki i Jangcy powstały tysiące lat przed Shangiem. Z tysiącletnią ciągłą historią Chiny należą do najstarszych cywilizacji świata i są uważane za jedną z kolebek cywilizacji.

Dynastia Zhou (1046-256 pne) wyparła Szangów i wprowadziła koncepcję Mandatu Niebios, aby uzasadnić swoje rządy. Centralny rząd Zhou zaczął słabnąć z powodu nacisków zewnętrznych i wewnętrznych w VIII wieku pne, a kraj ostatecznie rozpadł się na mniejsze państwa w okresie wiosennym i jesiennym. Państwa te stały się niepodległe i walczyły ze sobą w kolejnym okresie Walczących Królestw. Wiele z tradycyjnej chińskiej kultury, literatury i filozofii powstało po raz pierwszy w tych niespokojnych czasach.

W 221 pne Qin Shi Huang podbił różne wojujące państwa i stworzył sobie tytuł Huangdi lub „cesarza” Qin, wyznaczając początek cesarskich Chin. Jednak opresyjny rząd upadł wkrótce po jego śmierci i został wyparty przez długowieczną dynastię Han (206 p.n.e. – 220 n.e.). Kolejne dynastie rozwijały systemy biurokratyczne, które umożliwiały cesarzowi bezpośrednie kontrolowanie rozległych terytoriów. W 21 wiekach od 206 pne do 1912 r. rutynowymi zadaniami administracyjnymi zajmowała się specjalna elita uczonych-urzędników. Młodzi mężczyźni, dobrze zorientowani w kaligrafii, historii, literaturze i filozofii, zostali starannie wybrani przez trudne egzaminy rządowe. Ostatnią dynastią Chin była Qing (1636-1912), którą w 1912 r. zastąpiła Republika Chińska, a następnie w 1949 r. Chińska Republika Ludowa. W 1949 r. Republika Chińska wycofała się na wyspę Tajwan. Zarówno ChRL, jak i RKP obecnie twierdzą, że są jedynym prawowitym rządem Chin, co doprowadziło do trwającego sporu nawet po tym, jak ONZ uznała ChRL za rząd reprezentujący Chiny na wszystkich konferencjach ONZ w 1971 roku. Hongkong i Makau przekazały suwerenność Chiny w 1997 i 1999 z odpowiednio Wielkiej Brytanii i Portugalii, stając się specjalnymi regionami administracyjnymi (SAR) ChRL.

W chińskiej historii występowały na przemian okresy jedności politycznej i pokoju oraz okresy wojny i nieudanej państwowości – najnowszym z nich była chińska wojna domowa (1927–1949). Chiny były czasami zdominowane przez ludy stepowe, zwłaszcza Mongołów i Mandżurów, z których większość została ostatecznie zasymilowana z kulturą i populacją Chińczyków Han. Między epokami wielu królestw a watażką chińskie dynastie rządziły częściami lub całymi Chinami; w niektórych epokach kontrola rozciągała się na Xinjiang, Tybet i Mongolię Wewnętrzną, tak jak obecnie. Kultura tradycyjna oraz wpływy z innych części Azji i świata zachodniego (przenoszone przez fale imigracji, asymilacji kulturowej, ekspansji i kontaktów zagranicznych) stanowią podstawę współczesnej kultury Chin.