Chaem ae

“แจ่มแอ่” เป็นโครงการพัฒนาการออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อชุมชน ภายใต้แนวคิดการนำมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของท้องถิ่นมาสร้างสรรค์ต่อยอดให้เกิดเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมสมัยใหม่ แต่ยังคงแสดงตัวตนและสัญลักษณ์ของความเป็นท้องถิ่นไว้อย่างเด่นชัด โครงการแจ่มแอ่ มีที่มาจากโครงการพัฒนารูปแบบผ้าทอมือแม่แจ่มจากมรดกภูมิปัญญาด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสำนักนายกรัฐมนตรีผ่านโครงการขับเคลื่อนหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 จากแผนงานยุทธศาสตร์สร้างความมั่นคงและลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งเป้าหมายของโครงการเกิดขึ้นเพื่อพัฒนาต่อยอดรูปแบบผลิตภัณฑ์จากผ้าทอมือของอำเภอแม่แจ่ม ให้มีรูปแบบที่ทันสมัยและสอดคล้องกับวิถีชีวิตสมัยใหม่ ด้วยการนำกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking) ซึ่งเป็นแนวทางหนึ่งของกระบวนการออกแบบ (Design Process) มาพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้กับท้องถิ่น และพัฒนารูปแบบสื่อประชาสัมพันธ์ตัวผลิตภัณฑ์ในรูปแบบสื่อสมัยใหม่ เพื่อให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้กว้างขึ้น

ปัจจุบันพบว่าได้มีคนรุ่นใหม่จำนวนมากได้ให้ความสนใจในงานหัตถกรรมท้องถิ่นกันมากขึ้น เช่น การทอผ้า และหัตถกรรมด้านต่างๆ ที่นำมาสู่การสร้างสรรค์ต่อยอดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกันมากขึ้นอีกด้วย ความสำคัญดังกล่าวอาจกล่าวได้ว่า “งานหัตถกรรมท้องถิ่น จะเกิดขึ้นและดำรงอยู่ได้เพราะสามารถตอบสนองต่อความจำเป็น ที่เพียงพอและพึ่งตนเองได้ ตอบสนองความต้องการ ที่สร้างความพึงพอใจได้ ตอบสนองคุณค่าทางใจที่ทำให้เกิดความเชื่อมั่นและภาคภูมิใจได้ งานหัตถกรรมจึงเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ของชุมชน ที่คิด สร้างสรรค์และพัฒนาการใช้ทรัพยากรในท้องถิ่น ตามศักยภาพและความสามารถของแต่ละคนมาทุกยุคทุกสมัย การพัฒนา และปรับตัวของงานหัตถกรรม ไม่เพียงต้องเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของสังคม ของตลาดหรือความต้องการของผู้บริโภค หากจำเป็นต้องมีความรู้ ความเข้าใจเทคนิค กระบวนการพื้นฐานในงานที่ทำ และเข้าใจการปรับใช้วัตถุดิบ” (นุสรา เตียงเกตุ, 2562) อีกทั้งรูปแบบการตลาดและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงนั้น ทำให้การนำเสนอผลิตภัณฑ์หรือสินค้าสามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายในวงกว้างได้ง่ายขึ้นอีกด้วย

ด้วยเหตุนี้ โครงการพัฒนารูปแบบผ้าทอมือแม่แจ่มจากมรดกภูมิปัญญาด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศ หรือ “แจ่มแอ่” จึงเป็นโครงการต่อยอดและพัฒนาแนวทางออกแบบผลิตภัณฑ์จากมรดกภูมิปัญญาผ้าทอมือของแม่แจ่ม ด้วยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ โดยมีทุนทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น มาต่อยอดสร้างสรรค์ให้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่หรือสินค้าใหม่ของชุมชน ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตของผู้คนในยุคสมัยปัจจุบัน แต่ยังคงรักษาคุณค่าอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของท้องถิ่นไว้ ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนกับนักออกแบบมืออาชีพจากสามมิติ คือ มิติชุมชน มิติการศึกษา และมิติธุรกิจ เสมือนวงล้อของการขับเคลื่อนทุกมิติที่มีความสำคัญให้ก้าวเดินสู่จุดหมายไปพร้อมกันอย่างยั่งยืน

โดยโครงการได้จัดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างชุมชนกับนักออกแบบ ชุมชนกับชุมชน และนักออกแบบกับนักออกแบบ ตลอดระยะเวลา 6 เดือน ซึ่งต้องผ่านกระบวนการอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษาดูงาน การสัมมนากลุ่มย่อย การฝึกทักษะทางเทคนิคมากมาย และการลงพื้นที่เพื่อทำงานร่วมกันระหว่างชุมชนและนักออกแบบ ทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ซึ่งกันและกันขึ้น เป็นผลลัพธ์ที่สำคัญประการหนึ่งนอกเหนือจากผลผลิตที่ได้ของโครงการ โดยมีผู้เข้าร่วมโครงการซึ่งเป็นตัวแทนของชุมชนที่เข้าร่วมโครงการทั้งหมด 20 กลุ่มจาก 16 หมู่บ้าน ได้แก่ 1) บ้านป่าแดด 2) บ้านท้องฝาย 3) บ้านเกาะช่างเคิ่ง 4) บ้านแม่หมิง 5) บ้านกองแขกเหนือ-ใต้ 6) บ้านป่าหนาด 7) บ้านแม่ปาน 8) บ้านยางหลวง 9) บ้านห้วยไห 10) บ้านต้นตาล 11) บ้านทุ่งยาว 12) บ้านนายางดิน 13) บ้านแม่ซา 14) บ้านมืดหลอง 15) บ้านเฮาะ และ 16) บ้านกอกน้อย และยังมีจำนวนผลงานรวมกว่า 30 ผลิตภัณฑ์ที่นำเสนอผ่านนิทรรศการ “แจ่มแอ่” ในครั้งนี้