เสียงนกกระแตผีเล็ก

Chim, sóc chuột, chim nhỏ cho con ma.

นกกระแตผีเล็กมีตากลมโตที่มีม่านตาสีเหลืองขยายใหญ่ ช่วยให้มันสามารถมองเห็นและหากินตอนกลางคืนได้ดี ในเวลากลางวันมักนอนนิ่งอยู่ตามพื้น หรือพักผ่อนโดยการนั่งบนแข้ง (tarsi) ซึ่งลวดลายสีน้ำตาลของมันช่วยในการพรางตัวกับพื้นดินได้ดีมาก มีแถบสีขาวที่คิ้วและใต้ตา ขณะบินหรือกางปีกจะเห็นแถบปีกสีขาว-ดำชัดเจน

ส่วนที่มาของชื่อนกกระแตนั้นหาได้เกี่ยวข้องอะไรกันกับกระแตที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมไม่ แต่มาจากรูปร่างหน้าตาและอุปนิสัยที่ไปละม้ายคล้ายคลึงกับกลุ่มของนกกระแต (Lapwing) ซึ่งถูกตั้งชื่อตามเสียงร้องเตือนภัยอันไม่พึงประสงค์ของนกจอมโวยวายเจ้าของชื่ออันกิ๊บเก๋ว่า นกกระแตแต้แว้ด (Red-wattled Lapwing) ที่พาลทำให้วงศาคณาญาติได้ชื่อนำหน้าด้วย “กระแต” ตามกันไปด้วยอย่างงงๆ แต่หน้าตาอันถมึงทึงและอุปนิสัยเริงร่ายามดึกนี้เองที่ทำให้เจ้ากระแตผีเล็กได้คำว่า “ผี” พ่วงท้ายชื่อไปด้วย

ชื่อภาษาอังกฤษ Thick-knee มาจากกระดูกข้อต่อที่หนา แต่นกกระแตผีก็เป็นที่รู้จักในอีกชื่อหนึ่งว่า Stone-Curlew ซึ่งน่าจะมาจากเสียงร้องของมันที่คล้ายกับของนกอีก๋อย (Curlew) ที่มักได้ยินในเวลาพลบค่ำและกลางคืน หรืออาจจะมาจากลวดลายสีน้ำตาลตามตัวเฉกเช่นนกอีก๋อย ที่แท้จริงแล้วมีหน้าตาแตกต่างกันอย่างสุดขั้ว

นกกระแตผีเล็กมักเดินหากินอยู่ตามพื้นดินในที่โล่งที่มีพื้นเป็นดิน หิน หรือหญ้าที่ไม่สูงมากปกคลุม กินสัตว์ขนาดเล็กตามพื้นดินเป็นอาหาร ตั้งแต่แมลง กบ เขียด กิ้งก่า งู ไปจนถึงหนูขนาดเล็ก บางครั้งอาจพบอยู่ในบริเวณที่เลี้ยงปศุสัตว์ เนื่องจากวัวเลี้ยงช่วยกินยอดอ่อนของต้นหญ้า ทำให้หญ้าไม่สูงจนเกินไป มูลของวัวยังดึงดูดแมลงหลายชนิดที่เป็นอาหารของนกกระแตผีเล็กอีกด้วย

พฤติกรรมอื่นๆของนกกระแตผีเล็กคล้ายกับนกกระแต (Lapwing) และนกหัวโต (Plover) คือมักวิ่งสั้นๆสลับกับหยุด เวลาตกใจจะผงกหัวและกระดกหาง รังมีลักษณะเป็นแอ่งเล็กๆบนพื้นดินเช่นเดียวกัน นอกจากนี้ยังมีพฤติกรรมแกล้งปีกหักเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจศัตรูให้ออกห่างจากรังเหมือนกันอีกด้วย

สถานภาพของนกชนิดนี้ในบ้านเรายังคงคลุมเครือ อาจเป็นนกประจำถิ่น หรือมีการอพยพเป็นระยะทางไม่ไกลมากในช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ เคยมีรายงานการทำรังจากหลายแห่ง เช่นบึงบอระเพ็ด ปัจจุบันพบว่ามีการทำรังวางไข่กระจายอยู่ในบริเวณที่โล่งแถบเชิงเขาหมู่บ้านโป่งสลอด จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งถือเป็นจุดที่พบนกกระแตผีเล็กเป็นจำนวนมากที่สุด