Ахкоми садакаи фитр

Аҳкоми садақаи фитр

Бисмиллоҳи ва-л-ҳамду лиллоҳи ва-с-салоту ва-с-салому ъало Расулиллоҳи ва ъало олиҳи ва саҳбиҳи ва ман волоҳ.

Аммо баъд:

Ин рисолаи мухтасар дар баёни аҳкоми закоти фитр (садақаи фитр, фитри рӯза) тадвин гашта, ки аз фатово ва ақволи донишварон ҷамъоварӣ намудаам, то раҳнамову посухе барои пурсишҳои бародарон бошад. Дар бобгузориву тартиби ин рисола аз рисолаву китобҳои аҳли илм истифода шуд ва дар ин миёна, банда коре ҷуз ҷамъовариву тарҷума накардаам. Ва аз Аллоҳ таъоло талабгорам, ки ин рисоларо нофеъ ва мақбул гардонад ва бароямон ихлосу пайравии Паёмбарро дар ҳар қавлу кирдоре рӯзӣ намояд!

Ин рисоларо

“منة الرحمن في تقريب مسائل صدقة الفطر من رمضان”

«Миннатур-Раҳмон дар тақриби масоили садақаи фитри Рамазон»

ном ниҳодам:

Закоти фитр ва ҳукми он

Закот дар луғати араб ба маънои зиёдат ва нашъу намо ва салоҳу некӯӣ ва сафову покизагӣ ояд ва он чизест, ки аз амволи худ барои покиза намуданаш ихроҷ кунанд.

Ва аз маъонии фитр шикофу рахна ва тарк аст, ки дар мавриди рӯза низ ба ҳамин маъност. Ифтор кардани рӯзадор, яъне кушодани даҳонаш ва фориғ шудан аз рузадорӣ. Барои иттилоъи бештар бинигаред ба «Лисону-л-ъараб» ва маъоҷими арабии дигар.

Ва изофа кардани «закот» ба «фитр» бад-ин аст, ки воҷиб гаштани он ба сабаби фориғ шудан аз рӯзадорӣ бувад…

Ва закоти фитр дар истилоҳи шаръӣ, садақаест ба сабаби итмом расондани рӯзаи Рамазон, яъне фитри он воҷиб гардад.

Ҷумҳури фуқаҳо закоти фитрро бар ҳар мусалмоне воҷиб медонанд. Ва далели вуҷуб ин ривояти Абдуллоҳ ибни Умар (разияллоҳу анҳумо) аст:

فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنَ الْمُسْلِمِينَ وَأَمَرَ بِهَا أَنْ تُؤَدَّى قَبْلَ خُرُوجِ النَّاسِ إِلَى الصَّلاَةِ

“Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ ва олу асҳобаш бод) закоти фитри (Рамазонро) бар мардум фарз гардонид, як паймона аз хурмо ё ки як паймона аз ҷав барои ҳар мусалмони озоду барда, марду зан, хурдсолу бузург. Ва фармуд то он қабл аз баромадани мардум ба сӯи намози ид пардохта шавад”. (Бухорӣ; 1503, Муслим; 984).

Ва дар ин аҳодис أَمَرَ بِهَا– “ба он амр кард” омадааст ва амр инҷо далолат бар вуҷуб кунад. Барои иттилоъи бештар бинигаред ба «Мавсуъаи фиқҳии кувайтӣ», боби закоти фитр.

Ва имом Абу-Бакр Ибни Мунзир иҷмоъро дар мавриди фарз будани закоти фитр дар китоби “Иҷмоъ” ва китоби “Иқноъ”­-аш нақл кардааст ва ҳамчунин Имом Байҳақӣ дар “Сунани кубро” гуфта:

وَقَدْ أَجْمَعَ أَهْلُ الْعِلْمِ عَلَى وُجُوبِ زَكَاةِ الْفِطْرِ

“Ба дурустӣ, донишмандони исломӣ бар вуҷуби закоти фитр иҷмоъ доранд”.

Закоти фитр бар кӣ ва бо чӣ шартҳое воҷиб мегардад?

Закоти фитр бар ҳар мусалмони озоде воҷиб аст, ки қут ва хӯрокаи беш аз як шабонарӯзии худ ва хонаводаашро дошта бошад.

Ва бар шахс воҷиб аст, ки закоти фитри худро ва касонеро бипардозад, ки нафақаи онҳо бар ӯҳдаи ӯст, монанди ҳамсар ва фарзандон ва хидматгоронаш, агар мусалмон бошанд.

Аз Абдуллоҳ ибни Умар ривоят аст:

“Паёмбар ба додани закоти фитр аз кӯчаку бузург ва озоду барда ва касоне ки нафақаи онҳо бар ӯҳдаи шумо ҳаст, амр фармуда аст”. (Ал-Ирво; 835, саҳеҳ ҳаст).

Ва мустаҳаб (б) аст, ки закоти фитрро аз баҳри ҷанин низ адо намоянд, модоме ки дар он ҷанин рӯҳ дамида шуда бошад, зеро ки пешиниёни накӯкор низ закоти фитрро аз барои ҷанин низ мепардохтанд, ҳамчунонки аз Усмон (разияллоҳу анҳу) ва ғайра собит шудааст.

Пас закоти фитр бо ду шарт воҷиб мегардад:

Мусалмон будан, пас, бар кофир воҷиб нест.

Вуҷуди ончи, ки аз хӯрок ва қути якшабонарӯзии худ ва хонаводааш бештар бошад.

Ва барои вуҷуби закоти фитр нисоб шарт нест ва ин мазҳаби ҷумҳур аст ва Имом Абу-Ҳанифа нисобро шарт медонад.