Dörd Qayda

Uca Allah belə deyib:

وَ لَئِن سَ أَلْتَه ُم مَّنْ خَ لَقَ السَّمَ اوَ اتِ وَ الأَْرْ ضَ لیَقُولُنَّ اللَّـهُ ◌ۚ

Həqiqətən, əgər sən müşriklərdən: “Göyləri və yeri kim yaratmışdır?” – deyə

soruşsan, onlar mütləq: “Allah!” – deyə cavab verəcəklər.

(Loğman, 25)

16

قُلْ مَ ن رَّ بُّ السَّمَ اوَ اتِ السَّبْعِ وَ رَ بُّ الْعَرْ شِ الْعَظِ یمِ ﴿٨٦﴾سَ یَقُولُونَ لِ لَّـهِ ◌ۚ قُلْ أَفَلاَ

تَتَّقُونَ

De: “Yeddi qat göyün Rəbbi, o böyük əzəmətli ərşin Rəbbi kimdir?” Müşriklər

mütləq: “(Bunlar) Allahındır!” – deyə cavab verəcəklər.

(Muminun, 86-87)

Bütün bu ayələr göstərir ki, müşriklər rububiyyə tövhidinə inanırdılar.

Və peyğəmbərin (سلم و علیھ الله صلى) vuruşduğu kafirlər rububiyyə tövhidini qəbul

edirdilər, lakin bununla yanaşı tövhid uluhiyanı inkar və rədd edirdilər, ad və sifətlər

tövhidinidə rədd edirdilər, ona görə də islama daxil olmadılar. Onların qanı və malı

haram deyildi. Bu o deməkdir ki, tövhid – yalnız rübubiyyə tövhidinin təsdiqi deyil,

həmçinin şirk anlayışı da təkcə rübubiyyə tövhidində şirki əhatə etmir. Rübubiyyə

tövhidinə bütün ümmətlər inanmışlar, rübubiyyə tövhidi – Allahın Yaradan, Ruzi

Verən, Həyat verən və Həyat alan, işləri idarə edən olmasını təsdiqi etməkdir.

Fəlsəfə alimləri isə deyirlər insan həddi buluğa çatandan sonra aləmə nəzər salır və

dərk edir ki, bu kainətin Yaradıcısı var. Və beləliklə Rəbbi iqrar edir. Yəni onlarda

Rububiyaya iman aləmə nəzər yetirəndən sonra əldə olunur. Əhli sünnə vəl Cəmaa

etiqadına görə isə Rububiyaya iman fitri olaraq insanda yaranır

فَأَقِمْ وَ جْ ه َكَ لِلدِّینِ حَ نِیفًا ◌ۚ فِطْر تَ اللَّـهِ الَّتِي فَطرَ النَّاسَ عَ لَیْه َ ا ◌ۚ

Ya Rəsulum! Ümmətinlə birlikdə batildən haqqa tapınaraq pak bir müvəhhid, xalis

təkallahlı kimi üzünü Allahın fitri olaraq insanlara verdiyi dinə tərəf tut

(Rum, 30)