Фозил Одамлар Шаҳри - Fozil Odamlar Shahri

Abu Nasr al-Forobiyning "Fozil odamiar shahri" asari boblari ta'rifi:

1. Alloh Taolo nima va unga qanday e'tiqod qilish kerakligi haqida so'z; u qanday tavsif etilishi kerak, qaysi vajhdan u boshqa mavjudotga sabab bo'lib qoldi; bu undan qanday qilib yuz beradi; ularni qanday yuzaga keltiradi; u bilan bog'liqligi qanday; u qanday qilib bilinadi va qanday qilib aql yuritilishi kerak; uni qaysi nom bilan atash lozim bo'ladi; bu ismlar nimalarga dalolat qilishi kerak bo'ladi.

2. Farishtalar deb e'tiqod qilinishi kerak bo'lgan mavjudot haqida so'z. Ularning har birining mohiyati nima, ular qanday, ularning paydo bo'lish sabablari, darajalari, bir-biriga bo'lgan martabalari, ularning har birida nimalar yuz berishi mumkinligi, qanday qilib ulardan yuz beradigan narsa (boshqa) har bir narsaga sabab bo'lgan, ularning choralari haqida; chindan ham ularning har biri osmon jismlaridan bo'lgan jismning sabablaridir, uni idora qilish unga topshirilgan.

3. Osmon jismlarining o'zaro bog'liqligi haqida so'z; Ularning har biri alohida-alohida ikkinchisi bilan bog'liqligi haqida; ularning har biri ikkinchisi unga bog'liq bo'lgan osmon jismlarini idora qilishi haqida;

4. Osmon ostida bo'lgan jismlar haqida so'z; ular hayulloniy -modda jismlardir; uning borligi qanday yuz berdi, u qancha, ularning har birining javhari - substansiyasi nimada; oldin aytib o'tilgan mavjudotdan uning farqi nimada — shular haqida.

5. Modda va suvrat haqida so'z; ularning har biri alohida olganda nimadan iborat; ular ikkalovi jismlarning ko'rinishimi, ularning har birining boshqasidan farqi, darajasi nimada; ular bilan zohir bo'ladigan moddalar nimalardan iborat; ularning ikkalovida moddaga asoslangan vujud nimadan iborat; suvrat bilan qaysi vujud hosil bo'ladi -shular haqida so'z.

6. O'zi maloika deyilishi mumkin bo'lgan va kayfiyatidan mavjudot deb tavsif qilinadiganlar haqida so'z.

7. Umuman Osmon jisrnlari deb tavsif qilinadigan narsalar haqida so'z.

8. Umuman moddiy jismlar qanday yuzaga keladi; ularning qay biri — birinchi, qay biri — ikkinchi va qay biri — uchinchi va shu tariqa ketaverib, nihoyat oxirida yuzaga keladigan narsa inson bo'lib qolishi haqida; qisqacha, har bir sinf — turning yuzaga kelishi haqida xabarlar.

9. Ulardan bo'lgan har bir turning boqiy qolishi uchun qanday shart-sharoit choralar bo'lishi haqida; har bir nav shaxslarning saqlanishi haqida; ularni idora qilishda adolatli chora-tadbir haqida; ulardan nima yuzaga kelsa, bari adashmasdan, xiloflikka bormasdan, nuqsonga yo'l qo'ymasdan, adolat natijasida, hukmlar yuritish va kamolatga erishish bilan bo'lishi kerak. Chunki bular hammasi bo'lishi vojib bo'lgan narsalar bo'lib, ularning mavjudot tabiatlarida bo'lishi mumkin bo'lmagan narsalardan boshqa narsa emasligi haqida,

10. Inson haqida, inson nafsining quvvatlari haqida va uning paydo bo'lishi haqida, avvalan, qaysi biri yuzaga kelgani, ikkinchisi — qachon, uchinchisi — qachon yuzaga kelgani, ularning o'zaro munosabatlari haqida, ularning qay biri boshqarishi haqida; qaysi biri boshqasiga xizmat qiladi; qaysi biri faqat boshchilik qaladi; qay biri ularning biror narsasiga xizmat qiladi, qaysi biri qaysisini idora qiladi — shular haqida.

11. Inson a'zolarining paydo bo'Iishi va ularning darajalari haqida, ba'zilarining boshqalari bilan munosabat darajalari haqida; ularning qaysinisi bosh masala va qay biri al-xodim -ikkinchi darajali masala, raisi qanday qilib boshchilik qila oladi va ularning ikkinchi darajalisi qanday qilib xizmat qila oladi — shu haqida.

12. Erkak va xotin jinsi haqida; ulaming har birining quvvati hamda ularning har birining fe'li haqida: ulardan qanday qilib bola paydo bo'lishi haqida; ularning bir-biridan farqi, bir-biriga nisbatan umumiyligi haqida; uning erkakligi va xotinligining sababi; nega bola o'z ota-onalariga o'xshashi yoki o'zining ajdodlariga o'xshash bo'lishi yo bo'lmasa ularning hech qaysinisiga —na ajdodiga va na ota-onasiga o'xshamasligi haqida.

13, 14, 15, 16, 17, 18, 19...