Րաֆֆի - Սամվել

«Սամվելը» հայ գրող Րաֆֆիի պատմական վեպերից է։ Րաֆֆին «Սամվելը» գրել է 1880-ական թթ., ավարտել 1886 թ.։ Առաջին անգամ հրատարակվել է Թիֆլիսի «Մշակ» ամսագրում։ «Սամվելը» համարվում է հայկական գրականության լավագույն կոթողներից մեկը։

Նկարագրելով Հայաստանի ծանր վիճակը IV դարում, Րաֆֆին ձգտում էր նկարագրել Հայաստանը XIX դարում, երբ այն գտնվում էր Թուրքիայի և Ռուսաստանի տիրապետության տակ։ Ցարական իշխանությունը այրում էր հայկական գրքերը, փակում եկեղեցիները և ոչնչացնում լեզուն։ Րաֆֆին չէր կարող լուռ նայել այդ ամենին։ «Գրելով այս վեպը ես նպատակ եմ ունեցել այդպիսի նկարագիր մեր պատմական անցյալից»-գրել է Րաֆֆին։