Shamoili Muhammadiya

Abu Iso Muhammad at-Termiziy

Shamoili Muhammadiyah

Muhammadning shaklu-shamoyillari, siyratu-sifatlari, insoniy fazilatlari, boshqa payg'ambarlardan farq etadigan xususiyatlari to'g'risida u bilan birga yurgan, suhbatlaridan bahramand bo'lgan sahobalar hamda nikohida bo'lrivolar alingan amonisar nabilap bitilgan.

Imom Termiziyning "Shamoili Muhammadiyya" kitobi ular ichida qadimiyligi va rivoyatlarining sahihligi bilan ajralib turadi. Unda Muhammadning jismoniy va axloqiy xususiyatlariga batafsil ta’rif berilgan. Maslan, ikki kiftlari o'rtasida "Muhammadun rasululloh" deya bitilgan muhri nubuvvatlari bo'lgani, soch-soqollarining oqu-qorasi nechta bo'lganidan tortib, kiyim-kechaklari, oyoq kiyimlari, taqqollarining oqu-qorasi nechta bo'lganidan tortib, kiyim-kechaklari, oyoq kiyimlari, taqqollarining oqu-qorasi nechta bo'lganidan tortib, kiyim-kechaklari, oyoq kiyimlari, taqqollarining, yeiliponzuklari va yoqtirgan taomlari, ovqatdan oldin va keyin o'qigan duolari, suv ichishlari, xushbo'y narsalarni iste'mol qilishlari, so'zlashish odoblari, xulq-odoblari, kulish va hazil-mutoyibalari, musiqa vashe'riyatga i munosabatlari , tilovat va munojotlari, yotish-turishlari, tibbiyotga munosabatlari, kundalik tirikchiliklari, nomu laqablari, umrlarining miqdori, xastalik va vafotlari, qoldirgan meroslari va boshqa sifatlari to'g'risida bolohida-alohidatilyon or.

Jismoniy tuzilishlari to'g'risida jumladan shunday naql qilinadi: "Ul zotning bo'ylari unchalik novcha ham, past ham emas, bosh, qo'l, oyoq va kiftlari yo'g'on, yuzlari qizg'ish, ko'zlari katta , oqi juda oq, qorasi o'ta qora, o'tkir, sochlari quloqlarining yumshoqlarigacha yopib, yelkalariga tegib-tegmay turar, bo'yinlari sochlari orasidan tovlanib, go'yo kumush ko'zdek ko'rinib turar, terlasalar, muattar terlaris hid taralar, biror kishiga qayrilib qaramoqchi bo'lsalar boshlarinigina burib qaramay, balki butun gavdalari bilan o'girilib qarar edilar. Old tomonlarini qanday ko'rsalar, orqa tomonlarini ham shunday ko'rar edilar".