វប្បធម៌ទូទៅ

ប្ប ធម៌ សំដៅយក ធាតុ ទាំងឡាយ ដែល ទ្រទ្រង់ នូវ ការ សាបព្រោះ បណ្ដុះ ពូជ ចេញ ជា ផ្លែផ្កា។ តាមន័យ វិច នា នុ ក្រុម ខ្មែរ វប្បធម៌ សំគាល់ នូវ ការ ផ្សុ ាំ ការ ប ណ្តុះ វិជ្ជា និ ប្រាជ្ញា ឱ្យ រីកចម្រើន រីកចម្រើន សា ស្រ្ត ឬ សិល្បៈ ផ្សេងៗ [១]។ វប្បធម៌ គឺ មានន័យ ច្រើន បែបយ៉ាង ដែល ឋិតនៅ លើ ទស្សន និយម ផ្សេងៗ គ្នា។ ឯ ទស្សនៈ ខ្លះ យល់ថា វប្បធម៌ គឺ ជា ការ ផ្សាំ បណ្ដុះ ចំណេះវិជ្ជា និង ស្មារតី ឲ្យ លូតលាស់ ចំរុង ចម្រើន ដោយ វិទ្យាសាស្ត្រ សិល្បៈ អក្សរសាស្ត្រ ជាដើម។ និយាយ រួម វប្បធម៌ របស់ និស្សិត គី ជា ចំណេះដឹង ការសិក្សា ការអប់រំ និង ការសិក្សា ផ្តោ ត លើ ការ សប្បាយរីករាយ នឹង ទំនាក់ទំនង ឬ អ្វីៗ ដែល ធ្វើអោយ មានការ រីកចម្រើន គ្រប់ វិស័យ។ ដូច្នេះ តាម ទស្សនៈ ខាងលើ នេះ វប្បធម៌ សំដៅ ទៅលើ ការសិក្សា ការអប់រំ ចំណេះវិជ្ជា ការ បណ្តុះបណ្តាល ប្រាជ្ញា ស្មារតី។ ប៉ុន្តែ បើ តាម វចនានុក្រម សម្ដេច សង្ឃ ជួន ណា ត ពាក្យ នេះ ចេញ មក ពី បន្សំ វប្ប + ធម៌ មាន ន័យ ថា ការ ចំណេះ វិជ្ជា និង ប្រាជ្ញា ស្មារតី ឲ្យ បាន លូត លាស់ ចម្រើន ដោយ វិទ្យាសាស្ត្រ ឬ ដោយ សិល្បៈ ផ្សេងៗ ជា ដើម។ ទស្សនៈ ខ្លះ យល់ថា វប្បធម៌ គី នាំ អោយ កើត សេចក្តី សុខ ចម្រើន ឬ អរិយធម៌ គឺ បែបបទ ស ណ្តា ប់ ធ្លាប់ រៀបរយ ល្អ ត្រឹមត្រូវ (តាម វចនានុក្រម ខ្មែរ ភាគ ពី)។ ទស្សនៈ ខ្លះ យល់ថា អរិយធម៌ នឹង វប្បធម៌ គី របៀបរបប ផ្សេងៗ នៃ ការ រីកចម្រើន ដុះដាល ខាង សតិបញ្ញា ចំណេះដឹង សីលធម៌ ឧស្សាហកម្ម។ តាមន័យ ខាងលើ នេះ អរិយធម៌ សម្គាល់ នូវ គំនិត ដែល កើតមានឡើង ជាមួយនឹង ទម្លាប់ ផ្សេងៗ របស់ មនុស្ស ដែល រួម រស់នៅ ជា ក្រុម ជា ពួក ជា បក្ស ជា សង្គម ហើយ ដែល មាន ទំនាក់ទំនង គ្នា ទៅវិញទៅមក។ មនុស្ស ដែល រួបរួម ជា សង្គម រួម រស់នៅ ស្របស្រួល សុខសប្បាយ ដោយសារ មាន ច្បាប់ ជា គោល មូលដ្ឋាន ដែល រៀបចំ សង្គម មនុស្ស ឲ្យ យុត្តិធម៌ មាន ចិត្តគំនិត មាន មាន ឋាន: ខ្ពង់ខ្ពស់ ជាង សត្វ ហើយ មាន សមត្ថភាព អាច ច្នៃ ធម្មជាតិ យក មក ប្រើប្រាស់ ជា ការ ចងចាំ ភាព រាល់ ជិ ថ្ងៃ។ វប្បធម៌វប្បធម៌ ទ្រឹ ស្តី ឬ ធម៌ ភាព ទាំងឡាយ ដែល បណ្តុះបណ្តាល សេចក្តី ចម្រើន ប្រាជ្ញា និង ឧត្តមគតិ ដ៏ ប្រសើរ មនុស្ស ធ្វើ ឱ្យ រីកចម្រើន លូតលាស់ ក្នុង ស ង្គ មនុស្ស វិជ្ជា សីលធម៌ ការសិក្សា ការអប់រំ ច្បាប់ ទំនៀមទម្លាប់ អក្សរ សា ស្រ្ត ភាសា ជាដើម ដើ ម្ប រចនា ឆ្នៃ ខ្លួន មនុស្ស ឱ្យ ខ្ពង់ខ្ពស់ [២]។ ហើយ តម្លៃ វប្បធម៌ ខ្មែរ ដែល មាន តម្លៃ ថ្លៃ បំផុត ក្នុង លោក បច្ចុប្បន្ន។