Frankenstein

Er zijn romans die geen introductie behoeven, verhalen die verder gaan dan het louter literaire om deel uit te maken van de populaire cultuur. Dat is het geval met Frankenstein of de moderne Prometheus, Shelley's onsterfelijke meesterwerk dat een dubbele bevoorrechte positie inneemt: aan de ene kant maakt het deel uit van de selecte groep van de meest opmerkelijke romans van de schitterende 19e eeuw; aan de andere kant presenteert het een van de meest herkenbare symbolen van universele terreur: het schepsel of monster gecreëerd door Dr. Frankenstein.

Maar is Frankenstein een horrorroman, is het een sciencefictionroman of is het juist een historische roman? Het antwoord is lastig: het is dit allemaal en meer. Laten we het stap voor stap bekijken. Voor velen is Frankenstein een van de eerste gepubliceerde sciencefictionwerken. Afgezien van het werk Somnium (1634) van de astronoom Johannes Kepler (door deskundigen op dit gebied zoals Carl Sagan of Isaac Asimov beschouwd als het eerste verhaal van het genre), is Frankenstein in 1818 het begin van wat bekend staat als proto-wetenschap fictie, waarmee een tijdperk inluidde waarin auteurs van de statuur van Jules Verne, Edgar Allan Poe of H.G. Wells later zouden opvallen. We staan ​​dus voor een genre dat drinkt uit mythen en legendes, verhalen waarin fantasie een groot gewicht heeft en, in het specifieke geval van Shelley's werk, enigszins beïnvloed door het vorige stadium van gothic horror.

Het valt niet te ontkennen dat Shelley zijn werk doordrenkt met een mysterieuze en soms angstaanjagende halo, waarbij hij een beetje aan twee kanten speelt tussen het puur wetenschappelijke en speculatieve (theoretiseren over galvanisme en bio-elektriciteit), en de meer klassieke horror van monsters, kastelen en dergelijke dingen. Om de twist te benadrukken met het schepsel, dat ondanks dat het een afschuwelijk wezen is voor het oog en de moraal, goed van hart en oordeel blijft, zijn aard in principe goedaardig toont en zijn onmogelijke verlangen: gewoon een andere man zijn.

Frankenstein is een ode aan de menselijke onrust, aan zijn gretigheid naar kennis en zelfverbetering, om zijn eigen biologische grenzen te overschrijden en, waarom niet, om voor God te spelen. Het waarschuwt, zoals Victor zelf vaak doet, voor de gevaren van het overschrijden van bepaalde grenzen, voor de kwelling en pijn die in het leven komen van degenen die de heilige natuurwetten durven omver te werpen, zowel voor de schepper als voor het geschapene. De roman is doordrenkt met die wetenschappelijke nieuwsgierigheid van die tijd, en herinnert zich dat hij een paar decennia na de opkomst van de Verlichting werd geschreven, een cultureel fenomeen dat alle aandacht schonk aan rede en wetenschap, weg van de "donkere" eeuwen van de Middeleeuwen waarin de enige maatstaf het goddelijke was.

Shelley's werk is, zoals het niet anders kan, een echte dochter van haar tijd. Zowel vanwege deze verlichte en wetenschappelijke bekommernissen als omdat het een roman is die we goed kunnen inpassen in de stroming van de romantiek. Het is berucht om zijn melancholische gevoeligheid, de passie waarmee de hoofdpersonen zich in de wereld proberen te passen, dat verlangen om vrij te zijn, om te ontsnappen aan een felle en sombere wereld die tegenwerkt met hun rusteloze harten.

Frankenstein of de moderne Prometheus is op zichzelf al een echte literaire klassieker. Voor de originaliteit van zijn voorstel, voor het omgaan met kapitaalkwesties zoals vooruitgang, ethiek of zelfacceptatie, goed en kwaad, vooroordelen, wraak... Een afgeronde roman om van tijd tot tijd naar te kijken.