History of Haiti - Istwa Ayiti

Haiti Kreyolu (Kreyòl ayisyen) ve İngilizce dilleri var

(Kreyòl ayisyen)

Kökeni olmayan, Ayiti ve "Pèl tout Antiy yo", se li Tayino yo te peple yo oubyen Arawak, pèp yarı sedanter pasifik. Lè Kristòf Kolon, 5 Ocak 1492'de Ayiti'den ilk kez, senin gibi çok iyi bir insan olarak kabul edildi.

İlkel Olmayan Ayiti yo

Avan yo te dekouvri l, peyi at te rele Ayiti (terre haute), Quisqueya (mères des terres) veya Bohio (terres montagneuse). Lè Christophe Colomb, Hispaniola veya Nueva-España'da hiç bir değişiklik yapmadan geldi.

ki kote Ayiti sitiyel nan karayib la ?

Ayiti'den karaya çıktık, bir gün önce Turques ve Caiques'e gittik, sonra da Küba'yı Bahamalar'dan 90 km uzakta, Porto Cumhuriyeti'nden uzakta bir mezire ile ayırdık. Rico, lagündeydi ve Jamaika'nın yanındaydı.

(İngilizce)

Haiti'nin kayıtlı tarihi, Avrupalı ​​denizci Kristof Kolomb'un Batı Atlantik Okyanusu bölgesinde daha sonra Karayipler olarak anılacak olan büyük bir adaya ayak basmasıyla 1492'de başladı. Haiti'nin bulunduğu Hispaniola adasının batı kısmında, adalarına Ayiti adını veren Taíno ve Arawakan halkı yaşıyordu. Adanın hemen İspanyol Kraliyeti olduğu iddia edildi ve adaya La Isla Española ("İspanyol Adası") adı verildi ve daha sonra Hispaniola olarak Latinleştirildi. 17. yüzyılın başlarında Fransızlar, Hispaniola'nın batısında bir yerleşim yeri inşa etmiş ve buraya Saint-Domingue adını vermişlerdi. Yedi Yıl Savaşı'ndan (1756-1763) önce, Saint-Domingue'nin ekonomisi yavaş yavaş genişledi; şeker ve daha sonra kahve önemli ihraç ürünleri haline geldi. Deniz ticaretini sekteye uğratan savaşın ardından koloni hızla genişledi. 1767 yılında çivit, pamuk ve 72 milyon pound ham şeker ihraç etti. Yüzyılın sonuna gelindiğinde koloni, Atlantik köle ticaretinin üçte birini kapsıyordu.

1791'de köleler Haiti Devrimi'ne yol açan bir isyan düzenlediler. Devrimin lideri André Rigaud, İngilizleri geri çekilmeye zorladı. Toussaint Louverture 1802'de bağımsızlığını ilan ettiğinde Napolyon, Haitilileri baskı altına almak için bir işgal gücü gönderdi. Toussaint'in Fransızlar tarafından esaret altındayken ölmesinin ardından Generaller Jean-Jacques Dessalines, Henri Christophe ve Alexandre Pétion, Fransız işgalinin lideri Charles Leclerc'e karşı ağır bir savaş başlattı. Savaşın gidişatı eski kölelerin lehine döndüğünde, Napolyon işgalden vazgeçti ve bu da Dessalines'in 1804'te Haiti'nin bağımsızlığını ilan etmesine yol açtı. Dessalines, Haiti'de kalan Fransız nüfusuna yönelik bir katliam düzenledi ve 5.000'den fazla kişinin ölümüyle sonuçlandı. Napolyon'un işgalinin intikamı olarak erkekler, kadınlar ve çocuklar öldürüldü. Beyazlar kıyı boyunca darağacına asılarak, geçen gemilere Haiti'nin kendisini Avrupalılardan arındırdığının sinyali verildi.

Bağımsızlığın hemen ardından Haiti, Dessalines yönetimi altında bir imparatorluk ilan edildi. Dessalines bir darbeyle devrildiğinde, Haiti rakip rejimler tarafından kontrol edilen iki bölgeye bölündü; Christophe yarı-feodal kuzey Haiti Eyaleti'ni, Pétion ise daha hoşgörülü güney Haiti Cumhuriyeti'ni yönetiyordu. Jean-Pierre Boyer, 1811'de Pétion'un yerini aldı; batıdaki gücünü pekiştirdi ve Santo Domingo'yu işgal ederek Hispaniola'yı birleştirdi. Ancak ülke, 1825'ten itibaren tazminat ödemeleri nedeniyle ekonomik olarak zor durumda kaldı. 1843'te Haiti, Boyer'i deviren bir isyanın ardından kaosa sürüklendi; ulus daha sonra kısa ömürlü imparatorlar ve generaller tarafından yönetiliyordu. 1874'te Michel Domingue başkanlığında daha uygulanabilir bir anayasa sunuldu ve bu, Haiti için uzun bir demokratik barış ve kalkınma dönemine yol açtı.