Абдулмалик мусҳафи

Assalomu alaikum, Aziz Kuryon mukhlislari!

Muborak Қuryon oyi ‒ Ramazon oyida Sizlar uchun yana bir yangi tuҳfa takdim qilmoqchimiz! Duolaringizdan umidvormiz.

Ўtgan sanada Siz azizlarga “Abdulmalik mushafi” nushhasining android kurilmalar uchun mobile ilovasini takdim kilgan edik. Bugun esa uning “egiz”i, diyorimizdagi kўpchilik korilar ўqib kelayotgan qadimiy musҳaf bosmalaridan biri, korilar ўrtasida “Abdurrahmon mushafi” nomi bilan mashur bulgan kuryon nushhasining android kurilmal ar uchun mobil ilovasi tajorlandi. Unda ushbu mustaf wa undagi belgilar ҳakida qimmatli malumotlar ҳam ўrin olgan. Markhamat, qўchirib oling!

Kuryonni bizga nozil qilgan Alloga hamdu sanolar, bu aziz Kitobni bizga etkazgan Muhammad Mustafoga durudu salavotlar bulsin!

Sizga taqdim qilinayotgan ushbu electron musҳaf ўtgan asrda yurtimizda keng қўllangan sanoqli musҳaf turlaridan, aniқroғi, eng mašhur ikki musҳaf turidan biri, ularning qўproқ tarkalgani ҳisoblanadi. Bugungi kundagi ustoz korilarimizning kўpchiligi ainan ushbu “Abdurrakhmon Kuryon” va uning sherigi bulgan “Abdulmalik Kuryon” nomli musҳaflarda ўқishgan. Bu ikki muskhaf ularni chop etgan noshirlarning nomi bilan atalib kolgan. Ularning yozilish uslublari bir-biriga zhuda ham yaqin. Bu musɳaflar ўz davrida eng sifatli va mukammal chop etilgan bulib, bugungi kunda ham qimatini yўqotmagan.

Shaikh Abdulaziz Mansur zhanoblari sakhoflik kasbi bilan dong taratgan, azhdodlaridan shu kasb bilan shugillanib kelgan, margilonlik Abdurauf sakhof degan mukovachi kishidan nakl qilishicha, 1924 yilgacha mazkur musglarning bosma boklari yurtimizga hindistondan train olib kelinar, sakhoflar uni kesib, tikib, mukovalab, sotishar ekan. Ushbu malumotga kura, mazkur ikki musqaf hindistonlik hattotlar tomonidan yozilgan bulib, ўsha erda chop qilingan degan tahmin ham bor. Birok, musɳafning hut uslubi ɲind diyorlarida tarkagan hut turiga uncha tugri kelmaydi.

Yurtimizda dinga karshi kurash avzh olib, ilm-ma'rifat manbalari qatagon qilina boslagach, ўlkaga musҳaf olib kelish ham tўkhtadi. Aksincha, bori ham khudosizlar tarafidan talon qilindi, yoqib yўqotildi. Sanokli kishilargina bu qirginlardan musҳaflarini asray oldilar. Ўtgan asrning ikkinchi yarmiga kelib, dinga bulgan tazyik biroz yumshagach, juda oz bulsa-da, yana turli yўllar bilan turli hil musҳaflar olib kelina boshladi. Yurtimiz mustaqillikka erishgan ilk yillarda “Abdurrahmon” musqaf ikki-uch marta kaita chop kilindi. Munición bu nasr zhuda ham oz adadda bulib, davomli bulmadi. Bu musɳaflarga bugun ham eɳtiezh bor, chunki kuuryonni ўsha musɳaflarda yod olgan kўp korilar takrorni gam shu musҳafda qiladilar.

Mazkur musɳaflarning ўz davrida keng yilishiga asosy sabab ˗ ularning yozuvi niɳyatda ravon bulishidan tashkari, oldingi kўp musҳaflardan farqli ravishda, har sahifa biror oyatning yakuni bilan tugallangan. Shuning uchun ustozlar bu musҳaflarni “Kori Kuryon”, yani korilar ўqyidigan, Kuryonni yod olmokchi bulganlar tutushi lozim bulgan musҳaf deb atashardi. Cero, ҳofizi Қuryon uchun ҳhar saҳifaning yangi oyat bilan boshlanib, bir oyatning yakuni bilan tugashi zhuda kulaydir. Solishtirish uchun aitish mumkinki, ўsha paylarda chop qilingan kozon bosma musҳaflarda sakhifa oyatning kaerida tukhtasa, oyatning davomi shu erdan keyingi sakhifaga ўtib ketaveradi.

Andy “Abdurrahmon Kuryon”ning yozilish usuli khaqida tukhtalsak. Bu musҳafning zavobiti ‒ ҳarakat, sukun, tanvin va boshka shu kabi Қuryonni tҞғri ўқishga hizmat qiladigan belgilari Ҳafsning Osimdan qilgan rivoyatiga muvofiq hamda Andalusia va Magrib ulamolari mazhablariga kўra kaid qilingan.